ประวัติส่วนตัว

ชื่อ นางสาวรุ่งมณี อินนอก ชื่อเล่น รุ่ง

เกิดวันที่ 6 มกราคม พ.ศ.2534

ภูมิลำเนา 9 หมู่4 ตำบลหนองค่าย อำเภอประทาย จังหวัดนครราชสีมา 30180

ประวัติการศึกษา

         ระดับชั้นประถมศึกษา โรงเรียนวัดบ้านตำแย

        ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนประทาย

       ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โรงเรียนประทาย

       ปัจจุบันศึกษาที่ มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง จังหวัดราชบุรี

       สาขาวิชา การประถมศึกษา หมู่ 2 ปี 4 คณะครุศาสตร์

        รหัสนักศึกษา 534188074

คติประจำใจ ปัญญาอยู่ที่การศึกษาหาความรู้เรื่อยๆ

อาหารที่ชอบ ไก่ย่าง ส้มตำโคราช ก๋วยเตี๋ยวหมี่น้ำใส

อนาคต  อยากเป็นครู

สีที่ชอบ สีเขียว

งานอดิเรก  ดูทีวี ฟังเพลง อ่านหนังสือ

ฟ้าทะลายโจรทลายสารพัดโรค

ฟ้าทะลายโจรเป็นยาแก้หวัด แก้เจ็บคอ มีทำขายในรูปแบบหลากหลาย  ชื่อการค้า Kold Kare^®   เป็นที่นิยมอย่างมากในแถบสแกนดิเนเวีย

เมื่อโรคหวัดนกระบาด กระแสความตื่นตระหนกเกิดขึ้นทั่วโลกฟ้าทะลายโจรก็สวมบทพระเอก  บุกทลายรังโจรไข้หวัดนก  มีผู้ตั้งกระทู้ทางกระดานข่าวในอินเตอร์เน็ต  แจ้งคุณประโยชน์ที่คาดไม่ถึงของฟ้าทะลายโจร

ผู้ให้นามว่า “ว่า” แจ้งประสบการณ์ที่น่าสนใจ

ไก่ที่ผมเลี้ยงผมเริ่มให้กินฟ้าทะลายโจร  ตั้งแต่โรคยังระบาดไม่รุนแรง เป็นการป้องกัน ไก่ของผมก็ไม่เห็นตายกับเขา อีกอย่าง ผมใช้ฟ้าทะลายโจรเลี้ยงไก่มาหลายปี ไก่ผมไม่เคยตายเพราะโรคเลย ผมจึงอยากให้มีการค้นคว้าวิจัยอย่างจริงจัง

เรื่องนี้เผอิญสอดรับกับข่าวจากกระทรวงสาธารณสุขว่า  ฟ้าทะลายโจรและชาเขียวอาจยับยั้งไข้หวัดนกได้

กรมการแพทย์แผนไทยเผยพบสาระสำคัญในฟ้าทะลายโจร พลูคาว ทองพันชั่ง บีตรูต และสารอีจีซีจีในชาเขียว ที่อาจมีผลยับยั้งไวรัสไข้หวัดใหญ่ได้ ข่าวอ้างอิงผลงานทางวิชาการของ เภสัชกรหญิง ดร.อัญชลี จูฑะพุทธิ ผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพรไทย ได้ข้อสรุปว่า มีสมุนไพร 4-5ชนิด ที่อาจมีผลต่อการยับยั้งเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดไข้หวัดใหญ่ได้คือฟ้าทะลายโจร พลูคาว ทองพันชั่ง บีตรูตสำหรับสมุนไพรฟ้าทะลายโจรมีรายงานการวิจัยทางคลินิกหลายชิ้น ที่ยืนยันว่าสามารถบรรเทาอาการต่างๆของโรคหวัดได้ โดยกลไกลการออกฤทธิ์น่าจะเนื่องจากฤทธิ์กระตุ้นภูมิคุ้มกัน ลดไข้ ต้านอักเสบ จึงเป็นเรื่องน่าสนใจที่ต้องวิจัยต่อไป

อันที่จริงกระแสความนิยมใช้สมุนไพรฟ้าทะลายโจรในคนไทยรุ่นใหม่เกิดขึ้นนานแล้ว ชาวบ้านนายาว ตำบลท่ากระดาน อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา มีรายได้จากการเก็บต้นฟ้าทะลายโจรมาทำให้แห้ง บด และทำเป็นสินค้า OTOP ชื่อผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรเพื่อบรรเทาหวัด ทอนซิลอักเสบ บรรเทาอาการท้องเดิน

อ้างอิง:สุดยอดสมุนไพรเพื่อสุขภาพ;โดยเภสัชกรสรจักร ศิริบริรักษ์;จัดพิมพ์โดยบริษัทซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด(มหาชน):พิมพ์ที่บริษัทพิมพ์ดีจำกัด กรุงเทพฯ 10160

รู้จักทักทาย

ฟ้าทะลายโจรเป็นไม้ล้มลุกที่พบได้ทั่วไปในประเทศไทย และมีชื่อเรียกแตกต่างกันตามท้องถิ่น คนกรุงเทพฯ อาจเรียกว่า ฟ้าทะลาย น้ำลายพังพอน หรือหญ้ากันงู ชาวบ้านแถบพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี เรียกว่า ฟ้าสาง คนโพธาราม ราชบุรี  เรียกว่า เขยตายแม่ยายคลุม ชาวร้อยเอ็ดเรียกว่า สามสิบดี ยะลาเรียกว่า เมฆทะลาย ชาวพัทลุงเรียกว่า ฟ้าสะท้าน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Andrographis paniculata Wall. Ex Nees

การที่ได้ชื่อว่าฟ้าทะลายหรือฟ้าสะท้าน มีผู้วิเคราะห์ว่า อาจเป็นเพราะทุกส่วนของฟ้าทะลายโจรไม่ว่าจะเป็น เมล็ด ใบ ดอก กิ่ง ผล ต้น ราก ต่างให้รสขมที่ชาวอินเดียเรียกว่า มหาติตติกะ ซึ่งแปลว่า เจ้าแห่งรสขม หรือ king of bitters สารที่ทำให้ฟ้าทะลายโจรขมมาก จนได้สมญานามว่าเจ้าแห่งความขม คือ แอนโดรกราโฟไลด์ (andogra-pholide) เพราะขมถึงขนาดที่ว่าบางคนได้ยินเสียงลั่นดังเปรี๊ยะในหูเหมือนฟ้าถล่มทลาย จึงเป็นที่มาของชื่อ ฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจรเจริญทั่วไปในดินทุกชนิด พบขั้นอยู่ในทั้งป่าดงดิบและริมถนน ขนาดสูงประมาณเข่า ดอกสีขาว โคลนกลีบดอกติดกัน ที่ปลายยอดดอกมีสีม่วง ผลเป็นฝักเขียว แก่จัดเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแตก เป็นสองซีก ภายในมีเมล็ดรูปร่างสี่เหลี่ยมสีเหลืองน้ำตาลหลายเมล็ด ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด ปลูกได้ทุกฤดูกาล

หลังปลูก3-4 เดือน ก็เก็บใบและลำต้นเหนือดินมาใช้เป็นยาได้ช่วงเวลาที่เก็บทำยา ควรเป็นช่วงที่เริ่มออกดอก ซึ่งเป็นช่วงที่รสขมจัด

ฟ้าทะลายโจรมิได้เป็นเฉพาะสมุนไพรของไทยเท่านั้น หากกระจายอยู่ทั่วทวีปเอเชีย ชาวอินเดียเรียก Kalmegh จีนเรียก Chuan Xin Lian มาเลเซียเรียก Hempudu Bumi และยังพบในทวีปอเมริกาด้วย แต่ยังสรุปไม่ได้ว่าเป้นการกระจายพันธุ์ตามธรรมชาติหรือมีผู้นำเข้าไปปลูก

อ้างอิง:สุดยอดสมุนไพรเพื่อสุขภาพ;โดยเภสัชกรสรจักร ศิริบริรักษ์;จัดพิมพ์โดยบริษัทซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด(มหาชน):พิมพ์ที่บริษัทพิมพ์ดีจำกัด กรุงเทพฯ 10160

คุณประโยชน์

เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีอยู่ทั่วเอเชีย ประชาชนในประเทศต่างๆรวมทั้งชาวพื้นเมืองในที่ห่างไกล ต่างก็รู้จักใช้ฟ้าทะลายโจรเป็นยารักษาโรคหลายอย่าง

ในประเทศจีน การแพทย์จีนจัดฟ้าทะลายโจรไว้ในเภสัชตำราของประเทศจีน ฉบับปี ค.ศ. 1985 โดยใช้เป็นยาเดี่ยว รักษาได้หลายโรคมีการบันทึกชื่อ ซีปังกี่ ซึ่งเป็นชื่อภาษาจีนของฟ้าทะลายโจรในตำรับยาโบราณมากกว่า 2,000ปี ปัจจุบันชาวจีนใช้ฟ้าทะลายโจรทั้งในรูปแบบของยาแผนปัจจุบัน และยาแผนโบราญ

ชาวพื้นเมืองในอินเดียและศรีลังกา รู้จักใช้ฟ้าทะลายโจรเป็นอย่างดี ผลการรวบรวมรายงานการใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อประโยชน์ทางยาในชนพื้นเมืองกลุ่มต่างๆในประเทศอินเดียตั้งแต่ปี ค.ศ.1914-1992 พบว่าฟ้าทะลายโจรใช้กันมาแต่โบราญ เพื่อการรักษาโรคสารพัด เช่น ฟอกเลือด ร้อนใน ไข้ โรคติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อฟิลาเรีย เชื้อรา อาการไม่สบายในกระเพาะ ดีซ่าน แก้งูพิษ ถ่ายพยาธิ ไอกรนสมานแผล และบรรเทาอาการคันที่ผิวหนัง

ขอเน้นว่าสรรพคุณที่กล่าวมาทั้งหมด เป็นสรรพคุณที่รวบรวมมาจากพฤติกรรมการใช้ฟ้าทะลายโจรในประชาชนกลุ่มต่างๆ ในประเทศอินเดียนะครับ ไม่ได้หมายความว่าพิสูจน์แล้วเห็นผลจริงโดยเฉพาะอย่างยิ่งการแก้พิษงู ฟ้าทะลายโจรมีชื่ออีกอย่างว่า “หญ้ากันงู” และ “น้ำลายพังพอน” บางคนเชื่อว่าสลายพิษงูได้ ตรงกับความเชื่อของชนชาติอื่นๆในเอเชีย แต่ผู้เขียนไม่สนับสนุนให้นำไปใช้จริงแทนการฉีดเซรุ่มเพราะถ้าไม่ได้ผลตามความเชื่ออาจถึงตายได้ ในแง่วิธีใช้ คนอินเดียมีวิธีใช้ฟ้าทะลายโจรดังนี้

·       ใช้เป็นยาต้มโดยใช้ทั้งต้นเพื่อฟอกเลือด รักษามะเร็ง ชาวพื้นเมืองรัฐโอริสสา ต้มใบฟ้าทะลายโจร10-12ใบ กับน้ำประมาณ1 ถ้วยตวง ดื่มวันละครั้ง ป้องกันท้องเสีย รากแห้งและกิ่งต้มใช้แก้บิด ลดไข้ และอาการปวดในท้อง หากกินวันละครั้งติดต่อกัน30วัน จะช่วยแก้อาการไม่สบาย

·       น้ำคั้นจากใบ ใช้รักษาอาการปวดท้อง

·       น้ำคั้นทั้งต้น ผสมกับพริกไทยดำ 10 เมล็ด ใช้ถอนพิษงูได้ ชาวนาดาดีส์ซึ่งเป็นชนเร่ร่อนในอินเดียคล้ายพวกยิปซี ผสมน้ำคั้นฟ้าทะลายโจรกับน้ำมะขามเปียกจนขั้น พอกที่แผลงูเห่ากัด และใช้น้ำคั้นจากต้นและใบหยอดใส่ตา ร่วมกับกินยาฟ้าทะลายโจรชนิดลูกกลอน 2เม็ดทุกชั่วโมงหนึ่งวัน เพื่อแก้พิษงูเห่า น้ำคั้นจากใบยังใช้ห่าพยาธิได้ด้วย

·       ยาลูกกลอนทำจากใบบดละเอียด กินวันละ 3เวลา นาน2-3วัน แก้ความไม่สบายในท้อง ในแคว้นเบงกอลใช้ผสมกับยาขัยลมแก้ปัญหาท้องอืดในเด็ก

·       รากตำให้ละเอียด1ช้อนชาช่วยแก้โรคไอกรน โดยผสมกับพืชคล้ายขิงในสัดส่วนเท่ากัน กินวันละ3ครั้ง ติดต่อกันนาน15วัน

·       ฟ้าทะลายโจรทั้งต้นตำละเอียดกับน้ำมันมาสตาร์ด ใช้ทาผิวหนังแก้คัน และใช้พอกแก้พิษงู

ในประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น ประเทศในกลุ่มสแกนดิเนเวีย และเยอรมนี ประชาชนนิยมใช้ฟ้าทะลายโจรป้องกันและรักษาโรคหวัด

อ้างอิง:สุดยอดสมุนไพรเพื่อสุขภาพ;โดยเภสัชกรสรจักร ศิริบริรักษ์;จัดพิมพ์โดยบริษัทซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด(มหาชน):พิมพ์ที่บริษัทพิมพ์ดีจำกัด กรุงเทพฯ 10160

สารสำคัญ

            ใบและลำต้นของฟ้าทะลายโจรมีสารออกฤทธิ์ แล็กโตน (lactone)ได้แก่ แอนโดรกราโฟไลด์ (andrographolide) ดีออกซี-แอนโดรกราโฟไลด์(deoxy andrographolide) และนีโอแอนโดรกราโฟไลด์( neoandrographolide) ส่วนต่างๆของสมุนไพรนี้คือ ใบ ราก ลำต้น มีปริมาณสารและชนิดของสาระสำคัญต่างกัน

            สารออกฤทธิ์ของฟ้าทะลายโจร มีประสิทธิภาพในการต่อต้านการอักเสบ ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย กระตุ้นภูมิคุ้มกันโดยการเพิ่มประสิทธิภาพของเม็ดเลือดขาว ป้องกันการแข็งตัวของเลือด ยับยั้งเชื้อไวรัส ยับยั้งและทำลายเซลล์มะเร็ง ทำให้การย่อยอาหารได้ดีขึ้น ลดไข้ และยังมีผลต่อการบีบตัวของกล้ามเนื้อ ล่าสุดมีรายงานว่าฆ่าเชื้อเอดส์ได้

หลักฐานอ้างอิง

            มีการศึกษาวิจัยจำนวนมากทั่วโลก แต่ส่วนใหญ่ทำในเอเชีย โดยนักวิจัยได้ทดลองเปรียบเทียบสารสกัดสารออกฤทธิ์จากฟ้าทะลายโจรพบว่า ให้ผลยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียในกลุ่มแตฟฟิโลค็อกคัสออเรียส(Staphylococus aurcus), บี-เฮโมลิติกสเตร็ปโตค็อกคัสกลุ่ม A(b-hemolytic Streptococcus group A) และซูโดโมนัสอารูโนซา (Pseudomonas aeruginosa) และให้ผลดีในการยับยั้งการเจริญของแบคทีเรีย ที่เป็นสาเหตุของโรคท้องร่วง

นักวิจัยชาวอินเดียพบว่า สารสกัดจากฟ้าทะลายโจรมีผลในการรักษาโรคท้องร่วงที่เกิดจากเชื้อ อี.คอไล (E. coli) และมีประสิทธิภาพเหมือนยาฆ่าเชื้อโรคท้องร่วงที่มีชื่อ อีโมเดียม (Imodium)

            งานวิจัยที่ได้รับการยอมรับว่าดี ตีพิมพ์ในวารสารทางการแพทย์ของต่างประเทศหลายชิ้น แสดงให้เห็นว่า ฟ้าทะลายโจรช่วยลดความรุนแรงและลดระยะเวลาการเป็นหวัด งานวิจัยเมื่อเร็วๆนี้ ทดลองในผู้ป่วยเป็นหวัด 50 คน เทียบระหว่างผู้ที่กินยาหลอก พบว่าผู้ที่รับฟ้าทะลายโจรจะหายเร็วกว่าเท่าตัว และอาการไม่รุนแรงเมื่อเทียบกับผู้ที่กินยาหลอก

            งานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งทดลองในผู้ป่วย 128 คน พบว่า ฟ้าทะลายโจรช่วยให้อาการหวัดดีขึ้น รวมทั้งอาการเจ็บคอ เจ็บกล้ามเนื้อ และอาการอ่อนเพลียต่างๆ เทื่อเทียบกับยาหลอก

อ้างอิง:สุดยอดสมุนไพรเพื่อสุขภาพ;โดยเภสัชกรสรจักร ศิริบริรักษ์;จัดพิมพ์โดยบริษัทซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด(มหาชน):พิมพ์ที่บริษัทพิมพ์ดีจำกัด กรุงเทพฯ 10160

วิธีใช้

          

  คนไทยรู้จักใช้ฟ้าทะลายโจรเป็นยาได้ไม่นานนัก โดยใช้แก้เจ็บคอ แก้ไข้ รักษาโรคท้องร่วง และแก้พิษแมลงกัดต่อยฯลฯ วิธีการใช้ก็มีหลายรูปแบบ เช่น ทำยาลูกกลอน ยาแคปซูล และยาดองเหล้ารวมทั้งใช้ใบสดตำพอกฝีหนอง รวบรวมวิธีใช้ไว้ดังนี้

มีการทดลองรักษาอาการท้องเสีย โดยใช้ผงฟ้าทะลายโจรบรรจุแคปซูลขนาด 1 กรัม ทุก 12 ชั่วโมง เป็นเวลา  2 วัน รักษาอาการท้องเสียดีกว่ายาแผนปัจจุบัน เททระไซคลินไม่ได้

รักษาอาการไอและเจ็บคอ นำใบฟ้าทะลายโจรสดตากแห้งในร่มบดเป็นผงละเอียด ปั้นเป็นยาลูกกลอนขนาดเท่าปลายนิ้วก้องกิน  3-6 เม็ด วันละ 4 ครั้ง 3 เวลาหลังอาหาร และก่อนนอนหรือใช้แคปซูลของผงฟ้าทะลายโจร ขนาด 250 มิลลิกรัม จำนวน 2 แคปซูล กินวันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและก่อนนอน

รักษาฝี นำใบค่อนข้างแก่ราว 1 กำมือ กับเกลือ 3 เม็ด ตำในครกพอละเอียด ใส่เหล้าโรงครึ่งถ้วยชา คนให้เข้ากัน เทน้ำกิน กากที่เหลือพอกแผลฝี แล้วพันผ้าสะอาด

พ.ญ. ปัญจางค์ ฐานังกูล และคณะได้ทดลองใช้ฟ้าทะลายโจรทั้งต้นบนดิน ตากแห้งบดเป็นผงใส่แคปซูล ให้ผู้ป่วยท้องร่วงประมาณ 200 คน ให้ครั้งละ 1 กรัม เช้าเย็น เป็นเวลา 2 วัน ให้ผลในการรักษาดี

ข้อมูลจากโอสถศาลา คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแนะนำการใช้แก้เจ็บคอและแก้ท้องเสีย มีวิธีใช้เช่นเดียวกันคือ

-ในรูปยาต้ม โดยใช้ใบและกิ่งสดล้างสะอาด สับเป็นท่อนสั้นๆ ประมาณ 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 10-15 นาที ดื่มก่อนอาหารวันละ 3 ครั้ง แก้เจ็บคอ ถ้าแก้บิดท้องเสีย แก้บิดใช้ 2-3กำมือ

-ในรูปยาลูกกลอน โยนำใบและกิ่งมาล้างให้สะอาด ผึ่งลมให้แห้ง บดเป็นผง ปั้นผสมกับน้ำผึ้ง เป็นเม็ดขนาดเท่าปลายนิ้วก้อย ผึ่งให้แห้ง กินครั้งละ 3-6 เม็ด วันละ 3-4 ครั้ง ก่อนอาหารและก่อนนอน

            คณะทันตแพทศาสตร์ร่วมกับคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลผลิตฟ้าทะลายโจรในรูปแบบเจล รักษาโรคปริทนต์ ซึ่งมีอาการอักเสบบริเวณเหงือก เป็นสาเหตุที่ทำให้เหงือกร่นและฟันโยกคลอน อ่อนแอและหลุดในที่สุด พบว่าเจลฟ้าทะลายโจรรักษาอาการดังกล่าวได้ดี โดยออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อที่ชื่อพอร์ฟีโรโมนัส จินจิวาลิส(Porphyromonas gingivalis) งานวิจัยครั้งนี้ได้รับรางวัลจาก ฯพณฯ นายกรัฐมนตรีพลตำรวจโท ดร.ทักษิณ ชินวัตร เมื่อปี พ.ศ. 2545

อ้างอิง:สุดยอดสมุนไพรเพื่อสุขภาพ;โดยเภสัชกรสรจักร ศิริบริรักษ์;จัดพิมพ์โดยบริษัทซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด(มหาชน):พิมพ์ที่บริษัทพิมพ์ดีจำกัด กรุงเทพฯ 10160

ข้อควรรู้

          

   ปัจจุบันมีฟ้าทะลายโจรขายในรูปแบบแคปซูล ยาลูกกลอน ยาผง บ้างก็ผลิตจากท้องถิ่น บ้างก็ผลิตจากโรงงานใหญ่ อยากให้ข้อสังเกตว่าฟ้าทะลายจรจากการเพาะปลูกด้วยวิธีแตกต่างกัน หรือเพาะปลูกในฤดูการที่แตกต่างกัน สารออกฤทธิ์ที่ได้จะต่างกันด้วย นอกจากนี้การตากแห้ง หากใช้วิธีตากแดด สาระสำคัญอาจสูญสลายไปบางส่วน ต้องใช้วิธีผึ่งลมในร่มจนแห้ง ซึ่งกินเวลามากกว่า

            ฤทธิ์ของยาจะได้ผลหรือไม่ วิธีการผลิตก็สำคัญ ในต่างประเทศมีการตรวจหามาตรฐานของตัวยาที่อยู่ในสมุนไพร ก่อนนำมาใช้ และนอยมสกัดเพื่อให้ได้ตัวยาขนาดเดียวกันเสมอ แต่ในบ้านเรามีแหล่งที่มาหลากหลาย ควรซื้อจากผู้ผลิตที่น่าเชื่อถือเท่านั้น ถ้าไม่แน่ใจก็ปลูกเองในบ้านและเด็ดใบสดกินเป็นยาน่าจะดีกว่า

            บริษัทผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทยจำกัด ซึ่งอยู่ในเครือองค์การเภสัชกรรมก็มีฟ้าทะลายโจรแคปซูล รักษาอาการเจ็บคอ ลดไข้ จำหน่ายเช่นกัน

กล่าวกันว่า ใบสดเคี้ยวแก้เจ็บคอจากหวัดได้ผลชะงัดนัก แต่ปัญหาอยู่ที่ความขม เพราะขมจนหูลั่น คนฉลาดรู้วิธีแก้โดยเอาใบสดตำในครกแล้วม้วนเป็นลูกกลมยัดในกล้วยสุกชิ้นเล็กๆ กลืนโดยไม่เคี้ยว  แก้ขมได้

            อาการข้างเคียงที่อาจพบคือ คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย ปวดเอว หรือเวียนศีรษะ

            ยาลูกกลอนหรือยาดองเหล้า ไม่ควรเก็บเกิน 3 เดือน ผงยา ไม่เกิน 1 ปีไม่ควรกินติดต่อกันนานๆ อาจทำให้กล้ามเนื้อเปลี้ย มือเท้าชาได้

            นักวิชาการบางท่านวิตกว่า ฟ้าทะลายโจรอาจมีฤทธิ์คุมกำเนิดผู้มีบุตรยากพึงระวัง

อ้างอิง:สุดยอดสมุนไพรเพื่อสุขภาพ;โดยเภสัชกรสรจักร ศิริบริรักษ์;จัดพิมพ์โดยบริษัทซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด(มหาชน):พิมพ์ที่บริษัทพิมพ์ดีจำกัด กรุงเทพฯ 10160